ETS2 vanaf 2027: wat betekent het nieuwe CO₂-handelsysteem voor gebouwen?

Vanaf 2027 voert de Europese Unie een nieuw emissiehandelssysteem in: ETS2. Dit systeem beprijst de CO₂-uitstoot van gebouwen en wegtransport. Hoewel organisaties niet direct emissierechten hoeven te kopen, zullen de kosten via energie- en brandstofprijzen worden doorberekend. Voor kantoorgebouwen, scholen en zorginstellingen betekent dit hogere energiekosten en een sterkere noodzaak tot verduurzaming.

Wat is ETS2?

ETS2 staat voor het tweede Europese emissiehandelssysteem. Het werkt volgens het principe cap-and-trade: de EU stelt een jaarlijks maximum (cap) op de totale uitstoot, en brandstofleveranciers moeten rechten kopen voor de CO₂-uitstoot die hun producten veroorzaken. Deze rechten worden geveild. Hoe schaarser ze worden, hoe hoger de prijs per ton CO₂.

Leveranciers van aardgas, benzine en diesel vallen onder ETS2. Zij berekenen de kosten door aan hun klanten. Voor gebouweigenaren, beheerders en instellingen betekent dit dat verwarmen met gas of rijden op fossiele brandstof structureel duurder wordt.

Tijdlijn ETS2

- 2025: leveranciers starten met monitoring en rapportage van emissies - 2027: ETS2 treedt in werking voor gebouwen en wegtransport - 2028: uitstel is mogelijk als energieprijzen uitzonderlijk hoog blijven

De Europese Commissie heeft de uitstootplafonds (cap) voor 2027 al vastgesteld. Daarmee ligt de invoering beleidsmatig vast.

Waarom dit relevant is voor gebouwen

ETS2 raakt vooral gebouwen die nog gas gebruiken voor verwarming of warm tapwater. Voor organisaties met een wagenpark of dienstreizen op benzine of diesel geldt hetzelfde. De verwachte prijs ligt bij de start rond 45 tot 60 euro per ton CO₂. Bij een stijgende marktprijs kan dat oplopen richting 70 tot 80 euro per ton in 2030.

Voorbeeld: een gebouw dat jaarlijks 50.000 m³ gas verbruikt, stoot ongeveer 90 ton CO₂ uit. Bij 60 euro per ton betekent dit ruim 5.000 euro extra per jaar aan ETS2-kosten, bovenop de marktprijs van gas.

Wat verandert er concreet

ETS2 zorgt niet voor nieuwe rapportageplichten voor gebouweigenaren, maar de kosten zullen voelbaar zijn in:

- De gasrekening (hogere prijs per m³) - Brandstofkosten van bedrijfswagens - Warmtelevering als het net nog deels fossiele warmte gebruikt

Voor organisaties die nu al inzetten op all-electric verwarming, isolatie en elektrificatie van mobiliteit verandert er weinig. Voor partijen die afhankelijk zijn van fossiel, worden de operationele kosten hoger.

Doelen en context

ETS2 is onderdeel van het Europese Fit for 55-pakket, bedoeld om de uitstoot in de EU met 55 procent te verlagen in 2030 ten opzichte van 1990. Door een CO₂-prijs toe te voegen voor gebouwen en transport, ontstaat een extra financiële prikkel om fossiele brandstoffen te vervangen door duurzame alternatieven.

De opbrengsten uit ETS2 vloeien naar het Sociaal Klimaatfonds. Dit fonds ondersteunt vooral huishoudens en kleine bedrijven bij de overstap naar duurzame energie. Grote organisaties vallen hier doorgaans niet onder.

Impact op bedrijfsvoering

Voor veel instellingen betekent ETS2 dat de energiekosten minder voorspelbaar worden. De CO₂-prijs is marktgedreven en kan jaarlijks fluctueren. Hierdoor is het verstandig om bij investeringsbeslissingen te rekenen met meerdere scenario’s, bijvoorbeeld 50, 70 en 100 euro per ton CO₂. Zo kan worden beoordeeld hoe gevoelig de exploitatiekosten zijn voor ETS2.

Ook leasecontracten en serviceovereenkomsten krijgen een ander karakter: leveranciers zullen ETS2-componenten in hun prijs moeten meenemen. Het is raadzaam om hierover vroegtijdig afspraken te maken.

Stappenplan: zo bereidt u zich voor

1. Breng het energie- en brandstofverbruik per locatie in kaart 2. Bereken de bijbehorende CO₂-uitstoot (1,79 kg CO₂ per m³ gas) 3. Maak scenario’s met verschillende CO₂-prijzen 4. Onderzoek waar elektrificatie haalbaar is (hybride of all-electric) 5. Combineer verduurzaming met onderhouds- of vervangingsmomenten 6. Betrek de energieleverancier bij de planning en prijsafspraken

Wie nu inzicht heeft in zijn verbruik en CO₂-footprint, kan ETS2 meenemen in de meerjarenbegroting en voorkomen dat de kosten onverwacht stijgen.

Veelgestelde vragen

Moet ik zelf emissierechten kopen? Nee. Leveranciers van gas en brandstoffen zijn verantwoordelijk voor de rechten. U betaalt indirect via de energieprijs.

Is ETS2 een belasting? Nee, het is een marktmechanisme. De prijs ontstaat uit vraag en aanbod van emissierechten.

Wat als de prijzen extreem stijgen? Er bestaat een prijsstabilisatiemechanisme. De EU kan extra rechten vrijgeven bij sterke prijsstijgingen, maar een harde bovengrens is er niet.

Kan ETS2 worden uitgesteld? Alleen bij uitzonderlijk hoge energieprijzen kan de start met één jaar worden verschoven naar 2028.

Krijgen scholen of zorginstellingen compensatie? Niet rechtstreeks. Zij kunnen wel gebruikmaken van bestaande nationale regelingen zoals ISDE of SDE++.

Conclusie

ETS2 maakt fossiele energie duurder en versterkt de noodzaak om gebouwen te verduurzamen. Voor installatiebedrijven, gebouweigenaren en adviseurs biedt dit kansen: technische oplossingen worden financieel aantrekkelijker. Door tijdig inzicht te krijgen in het energieverbruik en te investeren in efficiënte en elektrische alternatieven, kunnen organisaties de effecten van ETS2 beperken.

Doe de ETS2 impactscan

---

Bronnen:
- Europese Commissie – ETS2 uitleg
- ICAP – EU ETS2 Factsheet 2025
- EPRS – ETS2 Briefing 2024
- Regulation (EU) 2023/955 – Social Climate Fund
- Europese Commissie – Besluit emissieplafond 2027